Diz Lateral Kollateral Bağ (Dış Yan Bağ) Yaralanması

Diz Lateral Kollateral Bağ (LCL) Yaralanması Nedir?

Diz lateral kollateral bağ (LCL), dizin dış tarafında bulunan ve uyluk kemiğini (femur) kaval kemiğine (fibula) bağlayan güçlü bir bağdır. Diz ekleminin aşırı yana doğru açılmasını (varus stresi) engelleyerek diz stabilitesini sağlar. LCL yaralanmaları, genellikle dize gelen doğrudan bir darbe veya dizin içe doğru zorlanması sonucu meydana gelir. Bu yaralanmalar, bağın gerilmesi (burkulma) ile tamamen kopmasına kadar değişen şiddetlerde olabilir.

Kimler Risk Altındadır?

• Spor Aktiviteleri: Özellikle temas sporları (futbol, basketbol, rugby) ve kayak gibi dizin yana doğru zorlanabileceği sporlar.
• Dize Direkt Darbe: Diz dış tarafına gelen doğrudan bir vuruş.
• Dizin İçe Doğru Zorlanması: Ayak sabitken dizin aniden içe doğru dönmesi veya burkulması.
• Düşmeler: Özellikle diz üzerine düşmeler.

Belirtileri Nelerdir?

• Ağrı: Diz dış tarafında, özellikle yaralanma anında şiddetli hissedilen ve sonrasında devam eden ağrı. Ağrı, dizin yana doğru hareketleriyle artabilir.
• Şişlik ve Morarma: Yaralanma bölgesinde şişlik ve hassasiyet oluşabilir. Ciddi yaralanmalarda morarma görülebilir.
• Hassasiyet: Diz dış tarafına dokunulduğunda ağrı hissedilmesi.
• Diz instabilitesi (Boşalma Hissi): Dizde “güvensizlik” veya “boşalma” hissi, özellikle ağırlık verince veya diz pozisyonunu değiştirirken.
• Hareket Kısıtlılığı: Ağrı ve şişlik nedeniyle dizin tam olarak bükülememesi veya düzleştirilememesi.

Tanı Nasıl Konulur?

• Fizik Muayene: Doktorunuz dizinizi dikkatlice muayene edecek, ağrılı bölgeleri belirleyecek ve dizin stabilitesini değerlendirmek için özel testler yapacaktır (örneğin, varus stres testi).
• Görüntüleme Yöntemleri:
  • Röntgen: Bağ yaralanmalarını doğrudan göstermese de, eşlik eden kemik kırıklarını veya avülsiyon kırıklarını tespit etmek için çekilebilir.
  • Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme: LCL yaralanmasının derecesini ve eşlik eden diğer bağ, menisküs veya kıkırdak yaralanmalarını net bir şekilde gösterir.

LCL Yaralanmaları Kaç Derecedir?

• 1. Derece (Hafif): Bağda hafif gerilme ve mikroskobik yırtıklar vardır. Diz stabilizasyonu korunmuştur. Ağrı hafif, şişlik azdır.
• 2. Derece (Orta): Bağda kısmi yırtıklar vardır. Dizde hafif ila orta derecede instabilite olabilir. Ağrı ve şişlik daha belirgindir.
• 3. Derece (Şiddetli): Bağ tamamen kopmuştur. Dizde belirgin instabilite vardır. Ağrı şiddetli olabilir ve genellikle ciddi şişlik ve morarma eşlik eder. Diğer bağlarda veya menisküslerde de eşlik eden yaralanmalar sık görülür.

Güncel Tedavi Yaklaşımları Nelerdir?

1. Cerrahi Olmayan Tedaviler (Konservatif Tedavi)

• R.I.C.E. Prensibi:
  • Rest (Dinlenme): Dize yük bindirmekten kaçının.
  • Ice (Buz): Şişliği ve ağrıyı azaltmak için ilk 48 saat boyunca 20 dakikalık aralıklarla buz uygulayın.
  • Compression (Kompresyon): Elastik bandaj veya dizlik ile şişliği kontrol altına alın.
  • Elevation (Yükseğe Kaldırma): Dizinizi kalp seviyesinin üzerinde tutarak şişliği azaltın.
• Ağrı Yönetimi: Doktorunuzun reçete edeceği ağrı kesiciler ve anti-inflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
• Dizlik (Ortopedik Destek): Dizin stabilitesini artırmak ve bağın iyileşmesine yardımcı olmak için menteşeli bir dizlik kullanılabilir.
• Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Diz hareket açıklığını geri kazandırma, diz çevresi kaslarını güçlendirme, denge ve propriosepsiyon egzersizleri, aktiviteye dönüş için kademeli programlar.

2. Cerrahi Tedaviler

• LCL Onarımı: Bağın kopan uçları tekrar bir araya getirilerek dikilir.
• LCL Rekonstrüksiyonu (Yeniden Yapım): Kronik LCL yetmezliklerinde veya bağın kendi dokusunun onarılamayacak kadar hasar gördüğü durumlarda, başka bir vücut parçasından veya kadavradan alınan bir tendon kullanılarak yeni bir LCL oluşturulur.

Cerrahi Sonrası Rehabilitasyon

Cerrahi sonrası rehabilitasyon da konservatif tedavide olduğu gibi kritik öneme sahiptir. Ameliyat sonrası dönemde dizin korunması, hareket açıklığının geri kazanılması, kas gücünün artırılması ve kademeli olarak spora veya günlük aktivitelere dönüş hedeflenir.

İyileşme Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• LCL yaralanmalarının iyileşme süreci, yaralanmanın derecesine ve tedavi yöntemine bağlı olarak haftalardan aylara kadar sürebilir.
• Tedavi planınıza ve fizyoterapistinizin önerilerine harfiyen uyun.
• Ağrınız azalsa bile, doktorunuzun ve fizyoterapistinizin onayını almadan normal aktivitelere dönmeyin.
• Dizinizde herhangi bir yeni ağrı, şişlik veya instabilite hissederseniz, hemen doktorunuza başvurun.

Bu bilgilendirme notu genel bir rehber niteliğindedir. Diz LCL yaralanması teşhisi ve tedavisi için mutlaka bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurmanız gerekmektedir. Doktorunuz, sizin durumunuza en uygun tedavi planını belirleyecektir.